ഇന്ന് ഡിസംബര്‍ 13: ദേശീയ വയലിൻ ദിനം ! പൂര്‍ണ്ണിമാ മോഹന്റെയും നടന്‍ വെങ്കിടേഷിന്റേയും ജന്മദിനം: ട്രന്റ്‌ സൂന്നഹദോസ്‌ ആരംഭിച്ചതും ജര്‍മന്‍ ശാസ്ത്രജ്ഞന്‍ സൈമണ്‍ മാറിസ് ആന്‍ഡ്രോമീഡിയ എന്ന ഗാലക്‌സി കണ്ടെത്തിയതും ഇതേ ദിനം തന്നെ: ചരിത്രത്തില്‍ ഇന്ന്

.   ചരിത്രത്തിൽ ഇന്ന് , വർത്തമാനവും …  
    **************

.                ' JYOTHIRGAMAYA '
.                ്്്്്്്്്്്്്്്്
.                🌅ജ്യോതിർഗ്ഗമയ🌅

കൊല്ലവർഷം1201
വൃശ്ചികം 27
അത്തം/ നവമി
2025 ഡിസംബർ 13, 
ശനി

ഇന്ന്;

*ദേശീയ വയലിൻ ദിനം ! [National Violin Day ;  വയലിൻ എന്ന സംഗീതോപകരണത്തെക്കുറിച്ച് അറിയാൻ ആസ്വദിയ്ക്കാൻ ഒരു ദിവസം.!]

*കുതിരയുടെ ദിവസം ![Day Of The Horse ; 2004 മുതൽ ഈ കുതിര ദിനം ആഘോഷിയ്ക്കപ്പെടുന്നു. ഒരു കാലത്ത് ലോകമെമ്പാടുമുള്ള ആളുകൾക്ക് പല വിധത്തിൽ ഉപകാരമുണ്ടായിരുന്ന ഈ മൃഗത്തെക്കുറിച്ച് അറിയാൻ ഒരു ദിവസം.  പണ്ട് ഗ്രാമപ്രദേശങ്ങളിൽ സാധന സാമഗ്രികളും ഭക്ഷണപദാർത്ഥങ്ങളും വിതരണം ചെയ്യാനും, വയലുകളിൽ ഉഴുന്നതിനും, ഓട്ട പന്തയത്തിനും  യുദ്ധരംഗങ്ങളിലും സവാരിയ്ക്കും  ഗണ്യമായി പങ്കുവഹിച്ച ഈ കുതിരകളെ കുറിച്ചറിയാൻ ഒരു ദിനം.]

*സെന്റ് ലൂസിയ  ദിനം ![വെളിച്ചവും ഊഷ്മളതയും നിറഞ്ഞ ഒരു സന്തോഷകരമായ ആഘോഷമാണ് സെന്റ് ലൂസിയ ദിനം. മെഴുകുതിരി ഘോഷയാത്രകൾക്ക് പേരുകേട്ട ഈ ദിനം, പ്രത്യാശയും ദയയും നിറഞ്ഞ ഒരു വ്യക്തിയെ ആദരിക്കാൻ ആളുകളെ ഒരുമിച്ച് കൊണ്ടുവരുന്നു. ]

*അന്താരാഷ്ട്ര ഷെയർവെയർ  ദിനം![ഇന്റർനെറ്റ് ഒരു വന്യമായ അതിർത്തിയായിരുന്ന കാലത്ത്, ആളുകൾ ട്രേഡിംഗ് കാർഡുകൾ പോലുള്ള മികച്ച കമ്പ്യൂട്ടർ പ്രോഗ്രാമുകൾ കൈമാറ്റം ചെയ്തിരുന്നു, അത് ഒരു ഡിജിറ്റൽ വിപ്ലവത്തിന് തുടക്കമിട്ടു.ഈ തലമുറയിലെ എല്ലാ പിന്നോക്കക്കാരും വാഴ്ത്തപ്പെടാത്തവരുമായ നായകന്മാരിൽ, കമ്പ്യൂട്ടർ പ്രോഗ്രാമർമാരായിരിക്കാം ഏറ്റവും അധികം ശ്രദ്ധിക്കപ്പെടാത്തവർ. ദിവസവും മണിക്കൂറുകളോളം കമ്പ്യൂട്ടറുകൾക്ക് മുന്നിൽ ചെലവഴിക്കുന്നു, സ്‌ക്രീനുകൾ നോക്കുന്നുലൈൻക്രമരഹിതമായി തോന്നുന്ന അക്ഷരങ്ങൾ, അക്കങ്ങൾ, കമാൻഡുകൾ എന്നിവയാൽ, അവ നമ്മുടെ ജീവിതം മികച്ചതാക്കാൻ അവരുടെ ജീവിതം ചെലവഴിക്കുന്നു, അപൂർവ്വമായി, എപ്പോഴെങ്കിലും, അതിന് എന്തെങ്കിലും തരത്തിലുള്ള അംഗീകാരം ലഭിക്കുന്നു. ]

ദേശീയ കൊക്കോ ദിനം ![National Cocoa Day; ]

*വൈക്കത്ത് ആറാട്ട് !

*  ബ്രസിൽ: നാവികർ ദിനം,!
*  മാൾട്ട: സ്വാതന്ത്ര്യ ദിനം!
* ചൈന: നാൻകിങ്ങ് കൂട്ടക്കൊല   സ്മരണ ദിനം!
* പോളണ്ട്‌: പട്ടാള ഭരണത്താൽ  പീഡിപ്പിക്കപ്പെട്ടവരുടെ ഓർമ്മ ദിനം!
* ഇൻഡോനേഷ്യ: നുസൻതാര ദിനം! [നുസൻതാര - ദ്വീപുകളുടെ സമൂഹം ]

ഇന്നത്തെ മൊഴിമുത്ത് ്്്്്്്്്്്്്്്്്്്്
''നിങ്ങൾ നന്നായി സ്നേഹിക്കുന്ന ഒരു തൊഴിൽ ഉപജീവനത്തിനായി തിരഞ്ഞെടുക്കുക. എങ്കിൽ പിന്നെ ഒരു ദിവസം പോലും അദ്ധ്വാനിക്കേണ്ടി വരില്ല''

.   [ - കൺഫ്യൂഷ്യസ് ]
**********

ഇന്നത്തെ പിറന്നാളുകാർ
*******
മലയാള സിനിമാരംഗത്ത് ശ്രദ്ധേയയായ നടി പൂർണ്ണിമ ഇന്ദ്രജിത്ത് എന്ന പൂർണ്ണിമാ മോഹന്റെയും (1979),

ഒറിയ കവിയും എഴുത്തുകാരനുമായ  രമാകാന്ത് രഥിന്റെയും (1934),

തെലുങ്ക് സിനിമയിലും ബോളിവുഡ് ചിത്രങ്ങളിലും വൈവിധ്യമാർന്ന വേഷങ്ങൾ അവതരിപ്പിച്ചിട്ടുള്ള നടന്‍ വെങ്കിടേഷിന്‍റേയും(1960),

അമേരിക്കൻ കണ്ട്രി പോപ്  സംഗീതജ്ഞയും ഗായികയും നടിയുമായ ടെയിലർ സ്വിഫ്റ്റ് എന്ന ചുരുക്കപ്പേരിൽ അറിയപ്പെടുന്ന ടെയിലർ അലിസൺ സ്വിഫ്റ്റിന്റെയും (1989),

ചലച്ചിത്രം, ടെലിവിഷൻ, സ്റ്റേജ് എന്നിവയിൽ ഏഴ് പതിറ്റാണ്ടിലേറെ നീണ്ട  അവാർഡ് നേടിയ ജീവിതം നയിച്ച ഒരു അമേരിക്കൻ നടനും വിനോദ- ഹാസ്യനടനുമായിരുന്ന റിച്ചാർഡ് വെയ്ൻ വാൻ ഡൈക്കിന്റെയും (1925),

റേ (2004) എന്ന സിനിമയിലെ റേ ചാൾസ് എന്ന കഥാപാത്രത്തെ അവതരിപ്പിച്ചതിന്  മികച്ച നടനുള്ള അക്കാദമി അവാർഡ്, ബാഫ്റ്റ, സ്‌ക്രീൻ ആക്ടേഴ്‌സ് ഗിൽഡ് അവാർഡ്, ഗോൾഡൻ ഗ്ലോബ് അവാർഡ് എന്നിവ നേടിയ ഒരു അമേരിക്കൻ നടനും ഹാസ്യനടനും ഗായകനുമായ പ്രൊഫഷണലായി ജാമി ഫോക്‌സ് എന്നറിയപ്പെടുന്ന എറിക് മർലോൺ ബിഷപ്പിന്റെയും  (1967),

മുൻ ഇന്ത്യൻ ഹോക്കി ടീം അംഗവും ക്യാപ്റ്റനുമായിരുന്ന അർജുൻ ഹാലപ്പയുടെയും (1980) ജന്മദിനം !
******
ഇന്ന് ജന്മദിനമാചരിയ്ക്കേണ്ട ഇപ്പോൾ നമ്മോടൊപ്പമില്ലാത്ത നമ്മുടെ പൂർവ്വികരിൽ പ്രമുഖർ
*********
മനോഹർ പരീക്കർ ജ. (1955-2019)
വലേറി ബ്രിയുസൊവ്' ജ.(1873 –1924) 
എല്ലാ ബേക്കർ . ജ /മ. ( 1903 –1986)
ജയിംസ് ഹർഗ്രീവ്സ് ജ( 1720-1778)

ഭാരതീയ ജനതാ പാർട്ടി  നേതാവും മുൻ പ്രതിരോധ മന്ത്രിയും  ഗോവ മുഖ്യമന്ത്രിയുമായിരുന്ന   മനോഹർ പരീഖർ (1955 ഡിസംബർ 13-17 മാർച്ച് 2019)

സ്പിന്നിംഗിന്റെ യന്ത്രവൽക്കരണത്തിന് ഉത്തരവാദികളായ മൂന്ന് പേരിൽ ഒരാളും  1764 ൽ സ്പിന്നിംഗ് ജെന്നി കണ്ടുപിടിച്ച   ജെയിംസ് ഹാർഗ്രീവ്സ് ( ഡിസംബർ 13 i1720 - 22 ഏപ്രിൽ 1778) . 

റഷ്യൻ കവിയും പ്രബന്ധരചയിതാവും നാടകകൃത്തും വിവർത്തകനും വിമർശകനും ചരിത്രകാരനുമായിരുന്ന  വലേറി ബ്രിയുസൊവ്' എന്ന വലേറി യാക്കോവ്ലെവിച്ച് ബ്രിയുസൊവ്( 13 ഡിസംബർ 1873 – 9 ഒക്റ്റോബർ 1924)

ഇരുപതാം നൂറ്റാണ്ടിലെ, ആഫ്രിക്കൻ അമേരിക്കൻ നേതാക്കളിലൊരാളും, പൗരാവകാശപ്രവകർക്കിടയിലെ ഏറ്റവും സ്വാധീനമുള്ള വനിതയുമായിരുന്ന എല്ല ജോസഫൈൻ ബേക്കർ (13 ഡിസംബർ 1903 –13 ഡിസംബർ 1986)

സ്മരണഞ്ജലി !!!
്്്്്്്്്്്്്
പ്രൊ.ജി.സോമനാഥൻ മ. (1934–2007)
അജയൻ തോപ്പിൽ, മ. (1950-2018)
മാതയിൽ  അരവിന്ദ്  മ. (1935 -2010)
ബിനോയ് കൃഷ്ണ ബസു മ. (1908  -1930 )
സ്മിത പാട്ടില്‍ മ. (1955 –1986)
ടി. ഷൺമുഖം മ. (1920 – 2012)
ഡോണറ്റെലോ മ. (1386-1466)
അൽ ബിറൂനി മ. ( 973-  1048)
സാമുവൽ ജോൺസൺ മ. ( 1709-1784)
വിക്ടർ ഗ്രിഗ്നാർഡ് മ. (1871 - 1935)
നിക്കോളായ് റോറിക് മ. ( 1874 – 1947)

ജനയുഗം, മാതൃഭൂമി വാരികകളിൽ സ്ഥിരമായി  ചിന്നൻ ചുണ്ടെലി, ചെല്ലൻ മുയൽ തുടങ്ങിയ പരമ്പരകളും കാർട്ടൂണുകളും വരച്ചിരുന്ന മലയാള കാർട്ടൂണിസ്റ്റും എഴുത്തുകാരനും മലയാളം അദ്ധ്യാപകനുമായിരുന്ന പ്രൊഫസർ. ജി. സോമനാഥൻ(4 മാർച്ച് 1934 – 13 ഡിസംബർ 2007)

അർഖ്യം,  അതിരക്ത,  ധൂളി,  ഖനി  തുടങ്ങിയ നോവലുകളും,  കാലൻ കോഴിയുടെ  മുട്ട, കേരളത്തിനപ്പുറം  തുടങ്ങിയ ചെറുകഥകളും അമ്മക്കിളി എന്ന  ബാലസാഹിത്യവും  രചിച്ച  മാതയിൽ  അരവിന്ദൻ (1935  ഫെബ്രുവരി 13 -  ഡിസംബർ 13,  2010),

തോപ്പിൽ ഭാസിയുടെ മകനും ,മികച്ച നവാഗത ചിത്രത്തിനുള്ള ഇന്ദിരാഗാന്ധി അവാർഡും 1990-ൽ മികച്ച നവാഗത സംവിധായകനുള്ള കേരള സംസ്ഥാന ചലച്ചിത്ര അവാർഡും , 1990-ൽ മികച്ച ജനപ്രിയ ചിത്രത്തിനുള്ള കേരള സംസ്ഥാന ചലച്ചിത്ര പുരസ്‌കാരവും , കൂടാതെ ലൊകാർണോ ഇന്റർനാഷണൽ ഫിലിം ഫെസ്റ്റിവലിൽ ഗോൾഡൻ ലെപ്പാർഡ് അവാർഡിന് നാമനിർദ്ദേശം ചെയ്യപ്പെടുകയും ചെയ്ത "പെരുന്തച്ചൻ " എന്ന സിനിമ സംവിധാനം ചെയ്ത അജയൻ തോപ്പിൽ (8 ഏപ്രിൽ 1950 - 13 ഡിസംബർ 2018)

പോലീസുമായി ഉണ്ടായ വെടിവയ്പിൽ പരുക്കേറ്റു മരിച്ച ബംഗാളിൽ നിന്നുള്ള ഇന്ത്യൻ സ്വാതന്ത്ര്യസമര സേനാനിയായിരുന്ന ബിനോയ് കൃഷ്ണ ബസു (1908 സെപ്റ്റംബർ 11 -1930 ഡിസംബർ 13 ),

ദൂരദർശനിൽ പരിപാടി അവതാരകയും, പിന്നീട് ഹിന്ദിയില്‍ കലാമൂല്യമുള്ള  സമാന്തരചിത്രങ്ങളിൽ അഭിനയിക്കുകയും ,സ്ത്രീ പുരോഗന സംഘടനകളില്‍  പ്രവർത്തിക്കുകയും ചെയ്ത അകാലത്തില്‍ ആദ്യ പ്രസവത്തോടെ പൊലിഞ്ഞുപോയ സ്മിത പാട്ടിൽ (ഒക്ടോബർ 17, 1955 –13 ഡിസംബർ, 1986),

ഇന്ത്യൻ ഫുട്‌ബോളിലെ ഇതിഹാസ താരവും 1951-ലെ ഡൽഹി ഏഷ്യൻ ഗെയിംസിൽ സ്വർണമെഡൽ നേടിയ ദേശീയ ടീമിലംഗവുമായിരുന്ന  'ഒളിമ്പ്യൻ' തുളുഖാനം ഷണ്മുഖം എന്ന ടി. ഷൺമുഖം (19 ജൂൺ 1920 – 13 ഡിസംബർ 2012),

റഷ്യയിലെ ഖീവാക്കാരനായിരുന്ന പണ്ഡിതനും, 1017-1030 കാലത്ത് ഇന്ത്യയിലും  പ്രത്യേകിച്ച്  കേരളത്തിലും വന്ന് താമസിച്ച് ഇന്ത്യൻ ശാസ്ത്രങ്ങളും ത്വത്വശാസ്ത്രങ്ങളും ആഴത്തിൽ പഠിക്കുകയും അക്കാലത്തെ ഇന്ത്യയെ മനസ്സിലാക്കാൻ നമ്മെ സഹായിക്കുന്ന ഒരു അമൂല്യ രേഖയായ  താരിഖ് അൽ-ഹിന്ദ് എന്ന കൃതി രചിക്കുകയും, നരവംശശാസ്ത്രം, ചരിത്രം, ഗണിതം, പ്രകൃതിശാസ്ത്രം, ഭൂഗർഭശാസ്ത്രം, മതങ്ങൾ, തത്വചിന്ത തുടങ്ങിയ മേഖലകളിൽ നിപുണനുമായിരുന്ന  അബുറൈഹാൻ മുഹമ്മദ് ഇബ്‌നു അഹമ്മദ് അൽ ബിറൂനി(4/5  സെപ്റ്റംബർ 973- 13  ഡിസംബർ  1048),

ബാസ്സോ റിലിവെറോ ശൈലിക്ക് പ്രശസ്തനും, മഗ്ദലന മറിയം, ദാവീദ് എന്നിവരുടെ ശിൽപങ്ങൾ നിർമ്മിക്കുകയും ചെയ്ത ഒരു പ്രശസ്ത നവോത്ഥാനകാല ചിത്രകാരനും ശില്പിയുമായിരുന്ന  നിക്കോളോ ഡി ബെറ്റോ ബാർഡി എന്ന  ഡോണറ്റെലോ  (1386- ഡിസംബർ 13,1466)

കവി, ഉപന്യാസകാരൻ, ധാർമ്മികചിന്തകൻ, ആഖ്യായികാകാരൻ, സാഹിത്യവിമർശകൻ, ജീവചരിത്രകാരൻ, എഡിറ്റർ, നിഘണ്ടുകാരൻ എന്നീ നിലകളിൽ കാലാതിവർത്തിയായ സംഭാവനകൾ ഇംഗ്ലീഷ് ഭാഷയ്ക്ക്  നൽകിയ അക്ഷരോപാസകൻ (Man of letters) എന്നു വിശേഷിക്കപെട്ടിരുന്ന ഡോക്ടർ ജോൺസൺ എന്ന സാമുവൽ ജോൺസൺ (18 സെപ്റ്റംബർ 1709 – 13 ഡിസംബർ 1784),

നോബൽ സമ്മാന ജേതാവായ ഫ്രെഞ്ചുകാരനായ രസതന്ത്ര ശാസ്ത്രജ്ഞൻ വിക്ടർ ഗ്രിഗ്നാർഡ് എന്ന ഫ്രാൻസ്വാ അഗിസ്തെ വിക്ടർ ഗ്രിഗ്നർഡ് (മേയ് 6, 1871 - ഡിസംബർ 13, 1935), 

റഷ്യൻ വിപ്ളവത്തിനു ശേഷം സജീവ രാഷ്ട്രീയത്തിലെ മിതവാദികളോടു മമത കാണിക്കുകയും രാഷ്ട്രീയത്തിൽ ആത്മീയമൂല്യങ്ങളുടെ പങ്ക് ഉയർത്തി ക്കാണിയ്ക്കുന്നതിൽ ശ്രദ്ധാലുവും,രാജ്യത്തിന്റെ തനതായ കലാരൂപങ്ങളെയും,വാസ്തുശില്പങ്ങളെയും സംരക്ഷിയ്ക്കുന്നതിനും അവയെ നാശത്തിൽ നിന്നും ശിഥീലീകരണത്തിൽ നിന്നും രക്ഷിയ്ക്കുന്നതിനുമുള്ള ശ്രമങ്ങളിൽ മുഴുകുകയും, രാമകൃഷ്ണന്റേയും, വിവേകാനന്ദന്റേയും, ടാഗോറിന്റേയും ദർശനങ്ങളിൽ താത്പര്യവും  പൗരസ്ത്യതത്വ ചിന്തയിൽ അവഗാഹവും ഭാരതത്തിൽ ഹിമാലയൻ റിസർച്ച് ഇന്സ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് സ്ഥാപിയ്ക്കുകയും ചെയ്ത ചിത്രകാരനും, എഴുത്തുകാരനുമായ കലാ പണ്ഡിതനുമായ നിക്കോളായ് റോറികി (ഒക്ടോബർ 9, 1874 – ഡിസംബർ 13, 1947)

ചരിത്രത്തിൽ ഇന്ന്…
്്്്്്്്്്്്്്്്്്
1545 - ട്രന്റ്‌ സൂന്നഹദോസ്‌ ആരംഭിച്ചു.

1612 - ജർമൻ ശാസ്ത്രജ്ഞൻ സൈമൺ മാറിസ് ആൻഡ്രോമീഡിയ എന്ന ഗാലക്സി കണ്ടെത്തി..

1642 - ഡച്ച് പര്യവേക്ഷകൻ Abel Tasman ന്യുസിലൻഡ് കണ്ടു പിടിച്ചു..

1774 - അമേരിക്കൻ ആഭ്യന്തര യുദ്ധത്തിന് തുടക്കം.

1920 - ലീഗ് ഓഫ് നേഷൻസ് ഹേഗിൽ അന്താരാഷ്ട്ര നീതിന്യായ കോടതി സ്ഥാപിച്ചു.

1946 - ഭരണഘടനാ നിർമാണ സഭയിൽ പണ്ഡിറ്റ് ജവഹർ ലാൽ നെഹ്റു ലക്ഷ്യപ്രമേയം അവതരിപ്പിച്ചു.

1959 - ആർച്ച് ബിഷപ്പ് ' മക്കാരിയോസ്-III സൈപ്രസ് രാജ്യത്തിൻറെ ആദ്യ പ്രസിഡന്റ്‌ ആയി സ്ഥാനമേറ്റു .

1962 - നാസ റിലേ-1 വിക്ഷേപിച്ചു (The first active repeater communications satellite in orbit).

1969 - ആർച്ച് ബിഷപ്പ് മക്കാരിയോസ് സൈപ്രസിന്റെ ആദ്യ പ്രസിഡണ്ടായി.

1972 - USA യുടെ NASA യുടെ ചന്ദ്ര ദൗത്യത്തിലെ അവസാന പേടകമായ അപ്പോളോ 17 വിക്ഷേപിച്ചു.

1973 - സ്വവർഗരതി മാനസിക രോഗമല്ലെന്ന് അമേരിക്കൻ ഡോക്ടർ മാരുടെ പഠനം തെളിയിച്ചു.

1974 - കോമൺവെൽത്ത് ഓഫ് നേഷൻസിൽ മാൾട്ട ഒരു റിപ്പബ്ലിക്കായി മാറി

1996 - കോഫി അന്നാൻ ഐക്യരാഷ്ട്ര സഭയുടെ സെക്രട്ടറി ജനറലായി തിരഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ടു.

2001 - രാജ്യത്തെ ഞെട്ടിച്ച ഭീകരാക്രമണം. പാക്കിസ്ഥാൻ പിന്തുണയുള്ള ലഷ്കറെ തോയ്ബ ഭീകരർ ഇന്ത്യൻ പാർലമെന്റ് ആക്രമിച്ചു. നിരവധി ഭടൻമാർ കൊല്ലപ്പെട്ടു.

2002 - യുറോപ്യൻ യൂണിയനിൽ 10 സ്വതന്ത്ര രാജ്യങ്ങളെ കൂടി ഉൾപ്പെടുത്താൻ ധാരണയായി (സൈപ്രസ്, ചെക്ക്‌ റിപ്പബ്ലിക്, അസ്ടോണിയ, ഹംഗറി, ലാത്‌വിയ, ലിത്വാനിയ, മാൾട, പോളണ്ട്, സ്ലോവാക്യ, സ്ലോവേനിയ എന്നിവയാണ് അവ)

2003 - സ്ഥാനഭ്രഷ്ടനാക്കപ്പെട്ട ഇറാഖിപ്രസിഡന്റ്‌ സദ്ദാം ഹുസൈനെതികൃത്തിലെ ഒളിത്താവളത്തിൽനിന്നും പിടികൂടി.

2014 - കനത്ത പേമാരിയിലും മണ്ണിടിച്ചിലിലും പെട്ട് ഇന്തോനേഷ്യ യിലെ ജാവ യിൽ 56 പേര് മരണപ്പെട്ടു.

2022- ന്യൂസിലാൻഡ് ലോകത്തിലെ ആദ്യത്തെ പുകയില നിരോധനം പാസാക്കി, 2009-ന് ശേഷം ജനിച്ചവർക്ക് പുകവലി നിരോധിക്കുന്നു

 
.      By ' ടീം തത്ത്വമസി - ജ്യോതിർഗ്ഗമയ '
.       ************
   Rights Reserved by Team Jyotirgamaya